डीएनडीवर नोंद असूनही टेलीमार्केटिंग कॉल करणाऱ्यावर ट्रायकडून ९ दिवसांत कायदेशीर कारवाई करणे- (How to stop telemarketing & promotional calls with TRAI remedy in Marathi)- संघटनेच्या निदर्शनास डीएनडी (Don Not Disturb) वर नोंद असूनही कित्येक सामान्य नागरिकांना वेळी अवेळी बॅंका, इन्शुरन्स व मोबाईल कंपन्या यांचे एजंट टेलीमार्केटिंग (Telemarketing Call, SMS/Promotional Call, SMS) कॉल करून प्रचंड त्रास देत असल्याचे वास्तव समोर आले आहे.
कित्येक महिला तसेच वरिष्ठ नागरिक या अशा कॉल करणाऱ्यांना विनंती अथवा कायदेशीर कारवाई करण्याची नोटीसही देतात मात्र त्यावर अशा एजंटकडून नेहमी मुजोर उत्तरच देण्यात येते. मात्र इच्छा असूनही कित्येक नागरिक केवळ कायद्याच्या ज्ञाना अभावी अशा अनाहूत टेलीमार्केटिंग कॉल करणाऱ्या अपराधाविरुद्ध कोणतीही कारवाई करीत नाहीत व नाहक त्रास सहन करीत राहतात. मात्र टेलीकॉम रेग्युलेटरी ऑथोरिटी ऑफ इंडिया अर्थातच ट्रायच्या सुविधेने आपण अशा टेलीमार्केटिंग कॉल करणाऱ्याचे क्रमांक घरबसल्या व केवळ एका एसएमएस अथवा कॉलवरील तक्रारीने ९ दिवसांत कायमचे बंद करू शकता.
मा.सर्वोच्च न्यायालयाने असे नागरिकांना नकोसे असणारे कॉल हे त्यांच्या मुलभूत अधिकारांवर हनन करण्याचे प्रकार असल्याचे आपल्या कित्येक निर्णयांमध्ये स्पष्ट केले आहे. अशा नको असणाऱ्या कॉलमुळे होणारी झोपमोड, मानसिक स्वास्थ्यास होणारा त्रास यामुळे कित्येकांना गंभीर मानसिक त्रासाला सामोरे जाण्याची उदाहरणे समोर आली आहेत.
परंतु कित्येक नागरिकांना अशा अनाहूत टेलीमार्केटिंग कॉलवर कारवाई करण्यासाठी Telecom Regulatory Authority of India म्हणजेच ट्रायद्वारे कित्येक वर्षांपासून एक सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली असून अशा कॉल करणाऱ्या व्यक्तींचे क्रमांक आपण कायमचे बंद करू शकता व तेही घरी बसून आणि हे सर्व केवळ एक कॉल अथवा मेसेजद्वारे करू शकता हे जाणून आश्चर्याचा सुखद धक्का नक्की बसेल.वर नमूद केलेप्रमाणे कोणत्याही कोर्टात न जाता केवळ एका कॉल अथवा एसएमएसद्वारे टेलीमार्केटिंग करणाऱ्या व्यक्तीचा क्रमांक आपण खाली नमूद केलेल्या प्रक्रियेने कायमचे बंद करू शकता-
सर्वप्रथम आपणास ‘Do Not Disturb Registry’ म्हणजेच ‘डू नॉट डिस्टर्ब’ या सुविधेत नोंद करावी लागेल. त्यासाठी आपणास २ प्रकारे नोंद करता येते ती खालीलप्रमाणे-
१) एसएमएस द्वारे-
‘START 0’ असा संदेश टाईप करून 1909 या क्रमांकावर पाठवायचा आहे.
२) 1909 या क्रमांकवर कॉलद्वारे-
या क्रमांकवर कॉल करून आपण ग्राहक सेवा प्रतिनिधी म्हणजेच ‘कस्टमर केअर एक्झक्युटीव’ ला ‘Do Not Disturb Registry’ म्हणजेच ‘डू नॉट डिस्टर्ब’ या सुविधेत नोंद करावयास सांगू शकता.
वर नमूद केलेप्रमाणे एकदा आपण Fully Blocked Category या Telecom Regulatory Authority of India म्हणजेच ट्रायने राष्ट्रीय पातळीवर टेलीकॉम कंपन्यांना ज्या नागरिकांना कोणतेही टेलीमार्केटिंग कॉल नको आहेत त्या वर्गात आपले नाव दाखल केले जाते. त्यामुळे त्या क्रमांकावर कुणीही टेलीमार्केटिंग कॉल करू नये असे बंधन कायद्याने येते. सामान्यतः एकदा वर नमूद केलेप्रमाणे ‘Do Not Disturb Registry’ म्हणजेच ‘डू नॉट डिस्टर्ब’ मध्ये ९ दिवसांच्या आत असे टेलीमार्केटिंग कॉल येणे कायद्याने बंद झाले पाहिजे.
मुळात वर नमूद केलेली नोंद ही आपल्यापैकी कित्येक वाचकांनी आधीच केली असणार आहे. खरी समस्या म्हणजे ‘Do Not Disturb Registry’ (DND) म्हणजेच ‘डू नॉट डिस्टर्ब’ची नोंद करूनही लोकांना खाजगी मोबाईल क्रमांकावरूनही टेलीमार्केटिंग कॉल येणे सुरूच राहते. म्हणजेच ‘डू नॉट डिस्टर्ब’ प्रवर्गात नोंद केल्यानंतर कशा पद्धतीने असे बेकायदा व त्रासदायक कॉल करणाऱ्याचा क्रमांक मग भले तो खाजगी मोबाईल क्रमांक असो अथवा लँडलाईन असो तो कायमचा बंद कसा करावा व अशा त्रासदायक लोकांना कशी कायमची अद्दल घडवावी त्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे-
या प्रक्रियाही २ पद्धतीने करता येतात, एक एसएमएस द्वारे व दुसरे म्हणजे कॉलद्वारे.
(अत्यंत महत्वाचे- आपणास टेलीमार्केटिंग कॉल आल्याच्या ७२ तासांच्या आत खाली नमूद प्रक्रियेद्वारे तक्रार करण्याचे सामान्य बंधन आहे, काही कारणास्तव उशीर झाल्यास कॉलद्वारे तक्रार करता येऊ शकते मात्र लोकांनी असे टेलीमार्केटिंग कॉल आल्याच्या ७२ तासांत तक्रार करून टाकणे केव्हाही हितकारक!).
१) एसएमएस द्वारे-
ग्राहकांनी ट्रायच्या नियमानुसार खालीलप्रमाणे एसएमएसद्वारे तक्रार करावी-
”the unsolicited commercial communication, XXXXXXXXXX,dd/mm/yy” to 1909. Where XXXXXXXXXX – is the telephone number or header of the SMS, from which the Unsolicited Telemarketing Call has originated.
म्हणजेच समजा ग्राहकास ‘123456789’ या मोबाईल क्रमांकवरून दि.01.01.2018 रोजी अनाहूत टेली मार्केटिंग कॉल आला आहे. तर ज्यांना एसएमएसद्वारे तक्रार करायची आहे त्यांनी खालीलप्रमाणे 1909 या क्रमांकवर मेसेज करावा-
‘the unsolicited commercial communication, 123456789,01/01/2018′
बस्स! एवढे केले की आपल्या मोबाइल कंपनीस ९ दिवसांच्या आत अशा कॉल करणाऱ्या क्रमांकावर कायमची बंदी घालण्याची तरतूद Telecom Regulatory Authority of India म्हणजेच ट्रायने करून ठेवली आहे. मोबाईल कंपनीने जर ९ दिवसांत कारवाई केली नाही तर त्यांच्या विरोधातही शास्तीची कारवाई करण्याची तरतूदही करण्यात आली आहे.
२) कॉलद्वारे तक्रार-
वर नमूद केलेप्रमाणे एसएमएसद्वारे तक्रारीस मोबाईल कंपन्या ‘मुद्दाम’ काही ‘एरर’ दाखवत असल्यास १९०९ या क्रमांकवर कॉल करून टेलीमार्केटिंग कॉलचा सर्व तपशील द्यावा आणि त्यानंतर ९ दिवसांत कारवाई करून देण्याचे तुमच्या मोबाईल कंपनीवर कायद्याने बंधनकारक राहील.
यशस्वी परिणाम-
माझेच उदाहरण घ्या, मला एका व्यक्तीने वोडाफोन कंपनीतर्फे बोलत असून टेली मार्केटिंगसाठी कॉल केला व त्यास तसे न करण्याचे कायद्याची तरतूद सांगूनही ‘काय करायचे ते करून घ्या’ असे आवाहन दिले. त्यानुसार मी तक्रार करताच सदर व्यक्तीचा मोबाईल क्रमांक कायमचा बंद करण्यात आल्याचा संदेश मला प्राप्त झाला. त्या एसएमएसचा स्नॅपशॉट खालीलप्रमाणे-
यापूर्वीच्या इंग्रजी लेखाचा हा लेख मराठी भाषांतर असून इंग्रजी लेखाची लिंक खालीलप्रमाणे आहे-
Remedy to Stop Telemarketing Calls & Punish Caller with TRAI
भ्रष्ट व्यवस्थेविरुद्ध कायद्याने कसे लढावे याबाबत आमच्या अत्यंत महत्वाच्या लेखांची एकत्रित मालिका वाचण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा-
https://wp.me/P9WJa1-MV
हा लेख जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहोचविण्यासाठी शेअर करा, खाली दिलेले आमचे विविध फेसबुक व ट्विटर खातेंवर ‘Like’ व ‘Follow’ करा, फेसबुक पेजला ‘Like’ केल्यानंतर सुद्धा पेजवरील ‘Follow’ बटनवर क्लिक करायला विसरू नका जेणेकरून कुठलेही यापुढील लेख जाहीर केले तर त्याचे थेट अपडेट आपणास भेटतील.
संघटनेचे फेसबुक पेज लिंक-
https://www.facebook.com/jaihindbks
ट्विटर पेजचे लिंक-
https://twitter.com/jaihindbks
तसेच या पेजवर आपला ई मेल टाकून करावा, जेणेकरून या वेबसाईटवरील प्रत्येक लेख हा थेट आपल्या ई-मेल वर प्राप्त होईल, जयहिंद!
-ॲड.सिद्धार्थशंकर अ. शर्मा
(संस्थापक, अध्यक्ष, भारतीय क्रांतिकारी संघटना)
सूचना- कायदा हे वेळोवेळी बदलत असतो कित्येक वेळा न्यायालये ते रद्दही करत असतात, वर नमूद माहिती ही राज्य शासनाच्या वेबसाईटवरील माहितीचा अभ्यास करून जाहीर करण्यात आली आहे त्यात नवीन सुधारणा होत असतात, परिणामी याबाबत कोणतेही कायदेशीर कारवाई करण्यापूर्वी कायदेतज्ञांशी सल्ला घ्यावा व अद्ययावत माहिती घ्यावी, अन्यथा केवळ या लेखाचा आधार घेऊन केलेल्या कोणत्याही प्रकारच्या कायदेशीर अथवा इतर कार्यवाहीच्या संभाव्य नुकसानीस या लेखाचे लेखक अथवा वेबसाईटशी संबंधित कोणतीही व्यक्ती अथवा कंपनी जबाबदार राहणार नाही याची दखल घ्यावी.
